In bovenstaande tekening zijn de kenmerken van Hondsdraf symbolisch weergegeven. De opbouw van de tekening is enigszins gelijk als de tekening van de lipbloemenfamilie. Hierdoor kan je direct zien dat Hondsdraf lid is van de lipbloemenfamilie.

Hondsdraf bloeit van maart tot juni met lipbloemen die in een krans rondom een vierkante stengel staan. De bloemen kunnen paars, violet, purper, lila of blauw zijn. De bloeistengels staan meestal rechtop, maar de niet bloeiende stengels liggen over de grond. De lipbloemen hebben een duidelijke boven- en onderlip. Op één van de lippen zitten kleine donkere paarse tot roodbruine vlekjes. De bloemen hebben 4 meeldraden. De 5 kelkbladen zijn samengegroeid en hebben een spitse top.

Het blad is rond tot niervormig met een stompe top en een gekartelde rand. De nerven zijn enigszins handvormig. De bladeren staan met een steel kruisgewijs tegenoverstaand aan de stengel.

Vooral het blad heeft uitwendig een gunstige werking voor de huid en helpt bij jeuk. Inwendig heeft het blad een gunstige werking op de luchtwegen en helpt bij hoest.

De plant bevat bitterstoffen, looistoffen en etherische oliën.